ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ: Κριτική με χιούμορ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ   http://www.haniotika-nea.gr/87813



 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Κριτική με χιούμορ
Από: Ελένη Φουντουλάκη
Δημοσιεύθηκε στις: 21-01-2012


Συνεντεύξεις με τέσσερις Χανιώτες σκιτσογράφους

Ζωγραφική με λεπτό και συνάμα δριμύ πνεύμα... Αυτή είναι η Τέχνη της Γελοιογραφίας, που 'κόκαλα δεν έχει, μα κόκαλα τσακίζει'. Το σκίτσο, που καθημερινά μέσα από τις σελίδες των εφημερίδων, αρθρώνει τον δικό του λόγο και τρόπο με σαφήνεια και απλότητα, προκαλεί αυθόρμητα εύθυμη διάθεση ακόμα και όταν αποσκοπεί στο σαρκασμό ή στην σκληρή κριτική, σε μια εποχή που έχουμε τόσο ανάγκη από χιούμορ και περισσότερη θετική διάθεση στη ζωή μας. Είναι μια υποσημείωση στα κύρια άρθρα, τις αναλύσεις και τα ρεπορτάζ που δίνει μια άλλη αφετηρία και ανοίγει ένα άλλο παράθυρο στην καθημερινότητά μας. Για αυτό το 'ανατρεπτικό' και 'αιρετικό' -για πολλούς- είδος προσπαθήσαμε να μιλήσουμε με τέσσερις απ΄ τους πιο αξιόλογους εκπροσώπους του με καταγωγή από τα Χανιά... Ο Σπύρος Ορνεράκης, ο Ανδρέας Πετρουλάκης, ο Μπάμπης Κιαγιάς και ο Θόδωρος Παγιαυλάς μιλούν και... σκιτσάρουν για τις 'διαδρομές'...

Σπύρος Ορνεράκης: 'Η γελοιογραφία σηματοδοτεί και διαβρώνει'
'Η γελοιογραφία δεν είναι ακριβώς ανατρεπτικός λόγος. Η γελοιογραφία σηματοδοτεί και διαβρώνει', επισημαίνει ο Χανιώτης Σπύρος Ορνεράκης που περισσότερα από 40 χρόνια σχολιάζει, γελοιογραφεί, σαρκάζει... υπηρετώντας την τέχνη του σκίτσου και της γελοιογραφίας.
Εύστοχος και επίκαιρος ο Σπύρος Ορνεράκης, σκιαγραφεί στιγμές της καθημερινής μας ζωής διανθισμένες με χιούμορ, ευρηματικότητα, φαντασία και κριτική διάθεση.
Η ματιά του είναι συχνά πιο διαπεραστική από οποιοδήποτε αντιπολιτευτικό σχόλιο ή από τη σκληρή δημοσιογραφική κριτική στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων.
Ξεκινώντας από την ιδιαίτερη πατρίδα του τα Χανιά, ο Σπύρος Ορνεράκης έφτασε αισίως τα 70 του χρόνια αλλά η ματιά του δεν έχασε τα νεανικά της αντανακλαστικά. Ισως γιατί οι σκιτσογράφοι, παρόλο που είναι μέσα στα πράγματα και ξέρουν τους μηχανισμούς που κινούν τα γεγονότα, φαίνεται πως έχουν έναν πυρήνα προσωπικής αθωότητας η οποία τους δίνει το δικαίωμα της κριτικής από θέση τέτοια, που να μην καθίσταται χυδαίο το αποτέλεσμα.
'Τώρα πόσο αθώοι είναι οι πολιτικοί σκιτσογράφοι, ας βάλουμε κι ένα ερωτηματικό. Πάντως, πολύ μ’ αρέσει όπως το διατυπώνετε' μας λέει με νόημα ο Σπύρος Ορνεράκης.
Και προσθέτει: 'Αναμφίβολα, ο σκιτσογράφος, εκτός απ’ την έμφυτη αντίληψη του χιούμορ, πρέπει να έχει βαθειά και σφαιρική γνώση των πολιτικών δρώμενων.
Από τη στιγμή που ασχολείται με τα κοινά, έχει την ανάγκη να εκφράσει τον προβληματισμό της κοινωνίας, με το τρόπο που ξέρει αυτός καλύτερα, δηλαδή τη σάτιρα.
Η γελοιογραφία όταν χαρακτηρίζεται από ποιότητα και ήθος, είναι πολύ δυνατό όπλο».
Τον ρωτάμε αν όταν δημιουργεί ένα σκίτσο έχει στο μυαλό του το πώς θα "διαβασθεί" απ’ τον αναγνώστη.
'Βεβαίως! Οταν βρεις την ιδέα, το επόμενο βήμα είναι ο λόγος, η λεζάντα, που πρέπει να είναι εύκολα κατανοητή από τον αναγνώστη' αναφέρει.
Οσον για το εάν με κάποιο σκίτσο του δημιούργησε κάποτε "πρόβλημα" ή παράπονα από πρόσωπα που ένοιωσαν να θίγονται, να αδικούνται από την κριτική, επισημαίνει:
'Πολλές φορές αν σε κάποιο από αυτά τα σκίτσα, σε βάθος χρόνου, εκτιμούσα πως είχα λάθος, φρόντιζα να το επανορθώνω'.
Για τις επιβράβευσεις της δουλειάς του, ο ίδιος σημειώνει ότι 'στα πρώτα χρόνια της καριέρας μου, πολλές φορές έχω γευτεί, αυτή τη χαρά επιβράβευσης των σκίτσων μου.
Αυτό όμως που έμεινε στην ιστορία σαν σύμβολο του αντιμοναρχικού αγώνα, είναι το σκίτσο με τον πιτσιρικά που κάνει πιπί στο στέμμα' μάς απαντά με πειρακτική διάθεση αν και σίγουρα... θα μπορούσε να είναι δημιουργός του Manekken Piss, σήμα κατατεθέν των Βρυξελλών.

Ο Σπύρος Ορνεράκης, τα Χανιά και η μετέπειτα διαδρομή
Ο Σπύρος Ορνεράκης γεννήθηκε το 1942 στα Χανιά. Από την ιδιαίτερη πατρίδα του και κυρίως από τον χώρο που μεγάλωσε, πήρε τα πρώτα του ερεθίσματα που κατόπιν τον βοήθησαν στην καλλιτεχνική του σταδιοδρομία. Δεκαοκτώ χρόνων, πηγαίνει στην Αθήνα και σπουδάζει στο Α.Τ.Ι., διακόσμηση και σκηνογραφία. Μετά το στρατιωτικό και για αρκετό διάστημα, εργάζεται σαν γραφίστας στον χώρο της διαφήμισης. Η πρώτη του συνεργασία με τον Τύπο αρχίζει το 1972 με το περιοδικό "ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ", όπου επιμελείται τα εξώφυλλα και σκιτσάρει για το ίδιο περιοδικό. Ταυτόχρονα δίνει σκίτσα στις εφημερίδες "ΤΑ ΝΕΑ" και "ΒΗΜΑ". Μετά τη Μεταπολίτευση, εργάζεται μόνιμα και στην "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ". Ακολούθως εργάσθηκε, στην "ΠΡΩΙΝΗ" και "ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", στις "ΕΙΔΗΣΕΙΣ", στο "ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ" και στα "ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΑ ΝΕΑ". Επανέρχεται στα "ΝΕΑ". Συνεργάζεται με το περιοδικό "ΘΕΑΤΡΟ" και με πολλά περιοδικά, ειδικά και ποικίλης ύλης. Πέρα από τα μαθήματα στη σχολή Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών ΟΡΝΕΡΑΚΗΣ που έχει δημιουργήσει από το 1994, επανέρχεται τον τελευταίο καιρό στην παλιά του αγάπη, τη Ζωγραφική.

ΑΝΔ. ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗΣ: 'Σωσίβιο στην κατρακύλα των ιδεών'
Οταν τα πάντα ακριβαίνουν και γίνονται απρόσιτα, όταν κατρακυλά η αξία των ιδεών και των υποσχέσεων, το μόνο που μπορεί να μας σώσει, είναι το γέλιο. Συνήθως όσο σκουραίνουν τα πράγματα, τόσο ανθεί ο πολιτικός σχολιασμός και το κριτικό μάτι του Ελληνα βλέπει καθαρά πλέον το σύνολο αλλά και τη λεπτομέρεια.
Ο πολιτικός γελοιογράφος της 'Καθημερινής' Ανδρέας Πετρουλάκης, Χανιώτης, λίγο πριν 'κατέβει' στα Χανιά για την παρουσιάση του νέου του βιβλίου 'openGAP.gr 772 ημέρες' στην Δημοτική Πινακοθήκη,μας σκιαγραφεί τις λεπτομέρειες ανάμεσα σε χιούμορ και κυνισμό.
Οι σκιτσογράφοι όπως παρουσιάζονται και μέσα απ’ τα σκίτσα τους είναι άτομα πολύ ενημερωμένα, που έχουν έντονη την αίσθηση του χιούμορ αλλά χωρίς να γίνονται κυνικά, του επισημαίνουμε.
'...Ορθά κάνετε τη διάκριση ανάμεσα στο χιούμορ και τον κυνισμό. Στη σάτιρα είναι σαφής η διαχωριστική γραμμή των δύο και το πιο ισχυρό κριτήριο είναι η θέση σου απέναντι στον κρινόμενο. Το χιούμορ βρίσκεται από την πλευρά του αδύναμου και ο κυνισμός στην πλευρά του ισχυρού. Επίσης έχει αρκετή δόση αλήθειας η υπόθεσή σας ότι πρέπει να προσπαθούμε να βλέπουμε τα πράγματα πρωτογενώς και με αρχική αθωότητα, διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος το αποτέλεσμα να είναι άδικο και να σε προδίδει' αναφέρει ο κ. Πετρουλάκης.
Μιλώντας για τη σχέση του με τη γελοιογραφία και τα Χανιά, επισημαίνει: 'Η δική μου σχέση με τη γελοιογραφία υπάρχει από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Τα σκίτσα στις εφημερίδες του πατέρα μου τα πρόσεχα πριν ακόμα μάθω να διαβάζω. Εννοείται ότι ως αναγνώστης ο ίδιος, αρχίζω πάντα από τα σκίτσα κάτι που ξεκίνησε πολύ πριν γίνω επαγγελματίας'.
'Οταν δημιουργείτε ένα σκίτσο έχετε στο μυαλό σας το πώς θα "διαβασθεί" απ’ τον αναγνώστη, ρωτάμε.
'Η έννοια "αναγνώστης" δεν υπάρχει. Υπάρχουν αναγνώστες, χίλιων λογιών που δεν έχει νόημα να προσπαθήσεις να τους έχεις ευχαριστημένους γιατί θα χάσεις την ψυχή σου. Αυτό που θέλω οπωσδήποτε είναι το σκίτσο μου να είναι κατανοητό ακόμα και από αυτούς που δεν θα τους αρέσει τελικά' μας απαντά.
Τον ρωτάμε επίσης αν κάποιο σκίτσο του δημιούργησε "πρόβλημα" με φίλους ή παράπονα από πρόσωπα που ένοιωσαν να θίγονται ή να αδικούνται από την κριτική ή αν υπάρχει σκίτσο για το οποίο άκουσε σχόλια που τον ευχαιρίστησαν.
'Καθημερινά γινόμαστε, όλοι οι γελοιογράφοι, αποδέκτες σχολίων, θετικών συνήθως αλλά καμιά φορά και αρνητικών. Οι επίσημοι που θίγονται σπανίως το λένε, είναι μαθημένοι στη σκληρή κριτική και μάλιστα οιπερισσότεροι δηλώνουν ότι τους αρέσει.
Φαντάζομαι για άλλους θα ισχύει για άλλους όχι. Οι αναγνώστες είναι γενικά ζεστοί στις εκδηλώσεις τους, κάτι που την τωρινή εποχή των νέων τεχνολογιών που η επαφή είναι ευκολότερη, το διαπιστώνουμε πολύ συχνά'.
Οσο για το πώς σκιτσάρει το '2012', μας απαντά χαρακτηριστικά: 'Με πολλές σκιές...'!

Ανδρέας Πετρουλάκης
Γεννήθηκε το 1958 στην Φλώρινα και είναι Χανιώτης.
Είναι γελοιογράφος αυτοδίδακτος και πρωτοδημοσίευσε στο 'ΒΗΜΑ' το 1985. Για 15 χρόνια (1985-2000) υπήρξε ο γελοιογράφος της Αυγής ενώ από το 1995 μέχρι σήμερα συνεργάζεται και με τον Επενδυτή. Από το 2000 εργάζεται στην Καθημερινή. Παραλλήλως έχει συνεργαστεί και με άλλες εφημερίδες (Πρώτη, Εθνος, Μεσημβρινή) και περιοδικά (Αντί, Μετρό, Κλικ, Μεν, Γαλέρα).
Είνα μέλος της ΓΕΛ (Ελληνική Λέσχη Γελοιογραφίας) και της FECO (Διεθνής Ομοσπονδία Καρτούν).
Εχει συμμετάσχει σε δεκάδες ομαδικές και ατομικές εκθέσεις σην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Θ. ΠΑΓΙΑΥΛΑΣ: 'Δείχνουμε την αλήθεια στρεφόμενοι κατά του εαυτού μας'
Ο Χανιώτης Θόδωρος Παγιαυλάς είναι βιοκαλλιεργητής και ασχολείται ερασιτεχνικά με την γελοιογραφία. Ωστόσο τα σχόλια του γνωστού 'κουκίδα', δηλαδή του αόρατου ανθρώπου που χρησιμοποεί στα σκίτσα του -αν και αόρατος- 'τσακίζουν κόκαλα'.
Οταν τον ρωτάμε γιατί επέλεξε να χρησιμοποιήσει αυτό το σημείο, αναφέρει 'πρόκειται για έναν αόρατο κοινό άνθρωπο -μιά κουκίδα- που περιδιαβαίνει τους δρόμους, αυτοσαρκάζεται και φιλοσοφεί... διότι είναι ένας τρόπος να "δείχνει" κανείς τα πράγματα ελεύθερα. Κατά καιρούς, όταν υπάρχει ερέθισμα, τα 'Χ.Ν.' με φιλοξενούν'.
Στο ερώτημα για το εάν η γελοιογραφία είναι ανατρεπτική μας απαντά: 'Αλοίμονο αν η γελοιογραφία δεν ήταν ανατρεπτική... Αλλά δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο προς τα έξω... πρέπει και να αυτοαναλύεται'.
'Οταν δημιουργείτε ένα σκίτσο έχετε στο μυαλό σας το πώς θα "διαβασθεί" απ’ τον αναγνώστη;
'Περισσότερο έχω στο μυαλό μου το χαμόγελο ή ακόμη και το γέλιο του αναγνώστη. Δεν το κρύβω πωςείναι και ένας τρόπος για να με αγαπάνε περισσότερο οι φίλοι μου...'
Υπάρχει κάποιο σκίτσο που σας δημιούργησε "πρόβλημα" ή ακούσατε παράπονα από πρόσωπα που ένοιωσαν να θίγονται από την κριτική;'
'Δεν πρέπει καν να τίθεται πρόβλημα αντιπαράθεσης και σύγκρουσης με τους άλλους. Πιστεύω πως ο πρώτος δάσκαλος-γελοιογράφος, ήταν ο Νασρεντίν Χότζας!
Είχε την τρομερή σοφία να δείχνει την αλήθεια πάντοτε στρεφόμενος κατά του εαυτού του και ποτέ εναντίον των άλλων και να προκαλεί γέλιο - σκέψη - προβληματισμό...
Ακόμη αναφερόμαστε στις ιστορίες του. Αν τώρα κάποιος αναγνώστης μπορεί να ταυτιστεί με τον ήρωά μου, ταυτίζεται και μ’ εμένα, άρα "επικοινωνούμε"'.

ΜΠ. ΚΑΓΙΑΣ:
'Αντίσταση στη μετριότητα της εποχής μας'
Ο Μπάμπης Κιαγιάς δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Μ’ ένα χαρτί κι ένα πενάκι σχεδιάζει, σχολιάζει και κατα...γράφει την επικαιρότητα με τον δικό του μοναδικό τρόπο μέσα από τα 'Χανιώτικα Νέα', που τον φιλοξενούν εδώ και δέκα χρόνια.
Το 1976, μαθητής ακόμη της τρίτης Γυμνασίου στέλνει στα 'Χ.Ν.' και βλέπει να δημοσιεύεται η πρώτη του γελοιογραφία. Από τα 15 του σκιτσάρει καθηγητές, μαθήματα και δημοσιεύει τα πρώτα του σκίτσα σε 'ΕΘΝΙΚΗ ΦΩΝΗ' και 'ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ'. Εχει λάβει μέρος σε πάνω από 15 πανελλήνιες και διεθνείς εκθέσεις γελοιογραφίας και έχει βραβευθεί το 2003 ενώ είναι μέλος του συλλόγου 'Φίλων της γελοιογραφίας'.
'Ανήκω στη "σχολή" της ατάκας και της απλής - αφαιρετικής γραμμής. Χωρίς πυκνογραμμένα κείμενα, και καλοφτιαγμένες εικόνες, επιδιώκω να σε κάνω να γελάσεις, ή απλά να χαμογελάσεις, σε μια εποχή πουοι μούρες μας κάνουν μόνο μορφασμούς και αποκτούν όλο και περισσότερα... τικ!!!' μας λέει χαρακτηριστικά.
Και προσθέτει: 'Για να επιτευχθεί αυτό, βεβαίως και απαιτείται καλή ενημέρωση για τις εξελίξεις, αναλυτική σκέψη και πολιτική συνείδηση. Αυτή η καθημερινή ανάγκη για έμπνευση είναι εθισμός.
Ξυπνάς και κοιμάσαι έχοντας αναθέσει στο μυαλό σου να βρει την ιδέα, και αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στην απαίτησή σου όταν οδηγείς, όταν τρως, όταν διαβάζεις...
Κολλητοί... από την Τρίτη Γυμνασίου που την γνώρισα (την γελοιογραφία) μέχρι και σήμερα, είμαστε αχώριστοι, παρόλο που... "τρωγόμαστε" που και που'.
'Η γελοιογραφία χαρακτηρίζεται και ως ανατρεπτικός λόγος. Είναι έτσι;' τον ρωτάμε.
'Αρκετές φορές τα σκίτσα έχουν στόχο να προβληματίσουν, να ταρακουνήσουν και να αποκαλύψουν αυτό που δεν γίνεται αντιληπτό με την πρώτη ματιά. Κολακεύομαι να πιστεύω ότι η γελοιογραφία είναι ανατρεπτική, και ότι αντιστέκεται στη μετριότητα της εποχής μας' επισημαίνει.
Στην ερώτησή μας: 'Οταν δημιουργείτε ένα σκίτσο έχετε στο μυαλό σας το πώς θα "διαβασθεί" απ’ τον αναγνώστη', μας απαντά: 'Μπορώ τον εκνευρισμό, την απογοήτευση, την δυσπιστία και γενικώς τα κακώς κείμενα να τα διαχειριστώ γελοιογραφώντας και να εκτονωθώ πάντα παρέα με τους αναγνώστεςμας, μιας και επιδιώκω, τα ανθρωπάκια μου να παίζουν το ρόλο της φωνής των'.
'Υπάρχει κάποιο σκίτσο που σας δημιούργησε "πρόβλημα" με φίλους ή ακούσατε παράπονα από πρόσωπα που ένοιωσαν να θίγονται, να αδικούνται από την κριτική π.χ πολιτικοί', τον ρωτάμε;
'Τα ανθρωπάκια μου ενόχλησαν κατά καιρούς, ανεγκέφαλους "κομματάρχες", γιατί τους έθιξαν το κόμμα (κώμα), με αποτέλεσμα να δεχθούμε... πυρά ανωνύμων υβριστικών τηλεφωνημάτων! Ομως έχουν λάβει και αρκετά "χαμογελαστά" τηλέφωνα, καθώς και βραβείο στην Πανελλήνια έκθεση γελοιογραφίας το 2003'.
'Πώς θα σκιτσάρατε το 2012;', ρωτάμε!
'Το χιούμορ δεν πρέπει να το επηρεάσει η κρίση... σκίτσα υπάρχουν!» μας απαντά ο Μπάμπης Κιαγιάς!

Cartoon News

---